به گزارش زیستنا به نقل از University of Massachusetts، گازهای گلخانه‌ای که به‌وسیله انسان آزاد شده‌اند سبب گرم شدن جهان می‌شوند و این گرم شدن تنش روزافزونی را برای بسیاری از گیاهان و جانوران این سیاره به همراه دارد. این تنش به‌قدری زیاد است که بسیاری از دانشمندان عقیده دارند که ما در حال حاضر در میانه «ششمین انقراض» قرار داریم، به‌طوری‌که اکنون گونه‌ها نسبت به پیش از دوران صنعتی تا ۱۰ هزار بار سریع‌تر ناپدید می‌شوند. بااین‌وجود، دانشمندان مطمئن نیستند که کدام زیست‌بوم و کدام گونه بیشتر در معرض خطر قرار دارد. پژوهش جدیدی که به‌تازگی در ژورنال Nature Climate Change منتشر شده است، نخستین موردی است که نشان می‌دهد تمرکز بر خطر در سطح گونه، تنوع گسترده‌ای در تحمل دما را حتی در همان گونه مخفی می‌کند و این تنوع برای گونه‌های دریایی بیش از گونه‌های خشکی است. این یافته‌ها تأثیرات فوری برای روش‌های مدیریت و حفاظت دارند و روزنه امیدی را در تلاش برای سازگاری با جهان به‌سرعت در حال گرم شدن ارائه می‌دهند.
برایان چنگ (Brian Cheng)، استاد بوم‌شناسی دریایی در دانشگاه ماساچوست امهرست (University of Massachusetts Amherst) می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین کشفیات زیست‌شناسی در قرن گذشته این است که تکامل می‌تواند بسیار سریع‌تر از آنچه پیش‌ازاین تصور می‌شد روی دهد.» وی که نویسنده ارشد این مقاله است ادامه می‌دهد: «یکی از پیامدهای این موضوع آن است که جمعیت‌های مختلف از یک گونه یکسان می‌توانند ساده‌تر از آنچه زیست‌شناسی سنتی تصور می‌کرد، با محیط‌های محلی خود سازگار شوند.»
به نظر می‌رسد که این سازگاری سریع و محلی ممکن است بتواند به تضمین بقا در جهانی در حال گرم شدن کمک کند.
برایان چنگ و همکارانش متاآنالیزی را روی ۹۰ مطالعه که قبلاً منتشر شده بود انجام دادند و داده‌های مربوط به ۶۱ گونه را استخراج کردند. این گروه با استفاده از این داده‌ها توانست مجموعه‌ای از «محدودیت‌های حرارتی حداکثری» (Upper Thermal Limits) را ایجاد کند. این دماها، دماهای ویژه‌ای هستند که هر گونه نمی‌تواند در بالاتر از آن زنده بماند. بااین‌حال، هنگامی‌که محققان ۳۰۵ جمعیت مجزا را از این مجموعه ۶۱ گونه مورد تمرکز بیشتر و بررسی قرار دادند، دریافتند که جمعیت‌های مختلف گونه‌های دریایی یکسان اغلب محدودیت‌های حرارتی بسیار متفاوتی دارند. این امر حاکی از آن است که برخی از جمعیت‌ها توانایی‌های متفاوتی برای تحمل دمای بالا را تکامل داده‌اند. بر این اساس نکته کلیدی نگه‌داشتن جمعیت‌های مختلف از یک گونه در ارتباط با یکدیگر است تا بدین ترتیب جمعیت‌هایی که با دماهای بالاتر سازگار شده‌اند بتوانند این مزیت را به جمعیت‌های دارای محدودیت‌های حرارتی پایین‌تر انتقال دهند.
به‌بیان‌دیگر، گونه دریایی گسترده‌ای، مانند ماهی کشنده کوچک اقیانوس اطلس (Atlantic killifish) را در نظر بگیرید. این ماهی از سواحل گرم فلوریدا در ایالات‌متحده به سمت شمال تا آب‌های بسیار سرد نیوفاندلند (Newfoundland) در کانادا یافت می‌شود. درصورتی‌که برخی از خویشاوندان جنوبی ماهی‌های کشنده شمالی بتوانند به‌طور طبیعی دامنه خود را به شمال تغییر دهند، جمعیت ماهی‌های کشنده شمالی ممکن است بهتر بتوانند در برابر گرم شدن آب مقاومت کنند.
ماتیو ساساکی (Matthew Sasaki)، زیست‌شناس دریایی و بوم‌شناس تکاملی که این پژوهش را به‌عنوان بخشی از دوره پسادکتری خود در دانشگاه کانکتیکات (University of Connecticut) انجام داده است می‌گوید: «مقیاس مهم است.» وی که نویسنده اصلی مقاله است می‌افزاید: «الگوهایی که بین گونه‌ها می‌بینید، با آن‌هایی که درون گونه‌ها می‌بینید یکسان نیستند و وضعیت تصویر کلی لزوماً با آنچه در سطح محلی اتفاق می‌افتد مطابقت ندارد.»
در تغییر غافلگیرکننده دیگری، گروهی متشکل از زیست‌شناسان متخصص در زیست‌بوم‌های خشکی و نیز دریای، کشف کردند که این تنوع درون‌گونه‌ای اصولاً یکی از ویژگی‌های جانورانی است که در اقیانوس‌ها و مناطق جزر و مدی زندگی می‌کنند. جمعیت گونه‌های گسترده‌ای که در خشکی یا در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند، همسانی بسیار بیشتری را در محدودیت‌های حرارتی خود نشان می‌دهند و بنابراین ممکن است نسبت به افزایش دما حساس‌تر باشند. بااین‌حال، در خشکی، گیاهان و جانوران می‌توانند از خرد اقلیم‌ها (Microclimates) برای خنک شدن و دوری از دمای شدید بهره برند؛ برای مثال به نقاط سایه روند.
در مجموع، این پژوهش نشان می‌دهد که رویکرد یک برخورد مناسب برای تمامی گونه‌ها (One-Size-Fits-All-Species Approach) در حفاظت و مدیریت کار نخواهد کرد. در مقابل، نویسندگان مقاله اذعان دارند که اگر بخواهیم آسیب‌پذیری جمعیت‌ها را در برابر شرایط متغیر پیش‌بینی کنیم، باید از اینکه چگونه این جمعیت‌ها با شرایط محلی خود سازگار شده‌اند شناخت کسب کنیم.
رویکرد مؤثرتر شامل کسب اطمینان از این است که گونه‌های دریایی می‌توانند بخش‌های وسیعی از زیستگاه‌های آسیب‌نخورده را در سراسر محدوده خود بیابند، به‌طوری‌که جمعیت‌های مختلف از همان گونه‌ها بتوانند با هم ترکیب شوند. بدین ترتیب سازگاری‌هایی را که به آن‌ها کمک می‌کند در آب‌های گرم‌تر زنده بمانند، انتقال می‌دهند. در مورد خشکی، ما باید بخش‌های بزرگی از زیست‌بوم‌ها خنک مانند جنگل‌های قدیمی را حفظ کنیم تا گونه‌های خشکی‌زی بتوانند از آن‌ها به‌عنوان پناهگاه استفاده کنند.
برایان چنگ می‌گوید: «کورسویی از امید در اینجا آن است که با سیاست‌های حفاظتی متناسب با هریک از جمعیت‌ها، می‌توانیم برای آن‌ها زمان بخریم تا با گرم شدن جهان سازگار شوند.»
منبع: University of Massachusetts
Journal Reference:
Sasaki, Matthew, Jordanna M. Barley, Sarah Gignoux-Wolfsohn, Cynthia G. Hays, Morgan W. Kelly, Alysha B. Putnam, Seema N. Sheth, Andrew R. Villeneuve, and Brian S. Cheng. “Greater Evolutionary Divergence of Thermal Limits within Marine than Terrestrial Species.” Nature Climate Change ۱۲, no. 12 (2022): 1175–۸۰. https://doi.org/10.1038/s41558-022-01534-y.