سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌ها به‌طور غیرقابل‌کنترلی رشد کنند و به سایر اندام‌های بدن پراکنده شوند. سلول‌های سرطانی از جنبه‌های بسیاری با سلول‌های طبیعی تفاوت دارند. یکی از ویژگی‌های سلول‌های سرطانی انعطاف‌پذیری بسیار زیاد آن‌ها نسبت به محیط‌های مختلف بدن و درمان‌های دارویی است. از این نظر، آن‌ها شبیه سلول‌های بنیادی یا سلول‌های در مراحل اولیه بلوغ هستند.
به گزارش زیستنا به نقل از University of Basel، پژوهشگران دانشگاه بازل (University of Basel) و بیمارستان دانشگاه بازل (University Hospital Basel) امکان بلوغ مصنوعی (یا به‌طور دقیق‌تر، تمایز) سلول‌های سرطان پستان را به‌عنوان رویکردی برای تبدیل آن‌ها به‌نوعی سلول طبیعی‌تر آزمایش کرده‌اند.
تمایز راهکاری درمانی است که با موفقیت در درمان سرطان‌های خون پیاده‌سازی شده است، اما هنوز در تومورهای جامد به کار گرفته نشده است. اکنون گروهی پژوهشی به رهبری پروفسور محمد بنتیرس-الج (Mohamed Bentires-Alj) نتایج امیدبخش تازه‌ای را در مقاله‌ای در ژورنال Oncogene گزارش داده‌اند. بر اساس این مقاله محققان توانستند برای درمان نوع خاصی از کارسینومای تهاجمی به نام سرطان پستان سه‌گانه منفی (Triple Negative Breast Cancer) از تمایز استفاده کنند.
پروفسور بنتیرس-الج که سرپرستی گروهی پژوهش در بخش زیست‌پزشکی را بر عهده دارد، می‌گوید: «در اینجا نشان می‌دهیم که می‌توانیم سلول‌های سرطان پستان را به سلول‌های کم‌خطرتر تبدیل کنیم که رشدشان متوقف می‌شود.»
فعالیت دوگانه گیرنده استروژن
هورمون استروژن در سلول‌ها با اتصال به گیرنده همزاد خود یعنی گیرنده استروژن، به‌عنوان مولکولی پیام‌رسان عمل می‌کند و بدین ترتیب طیف وسیعی از اثرات زیستی را ایجاد می‌کند. در پستان سالم، سلول‌هایی که گیرنده استروژن را بیان می‌کنند، سلول‌های تخصصی‌شده پستان هستند و تکثیر نمی‌شوند.
در مقابل، در گروهی از سرطان‌های پستان، سلول‌هایی که گیرنده استروژن را بیان می‌کنند، به‌طور قابل‌توجهی تکثیر می‌شوند. این نوع از سرطان‌های پستان را سرطان‌های پستان گیرنده استروژن مثبت (Estrogen Receptor-Positive Breast Cancers) می‌نامند و نزدیک به ۷۵ درصد از کل موارد سرطان پستان را این نوع سرطان تشکیل می‌دهد. ازآنجایی‌که این نوع سرطان‌ها به استروژن حساس هستند، می‌توان آن‌ها را با درمان‌های ضد استروژن درمان کرد. این روش درمانی در بیماران مذبور بسیار مؤثر است.
بااین‌حال، زیرگروه سرطان پستان سه‌گانه منفی نسبت به استروژن‌ها یا ضد استروژن‌ها حساس نیست. این نوع کارسینوما بیشتر پیش از یائسگی در زنان رخ می‌دهد و اغلب گزینه‌های درمانی مؤثری برای آن وجود ندارد. دکتر میلیکا وولین (Milica Vulin)، نویسنده نخست این مطالعه، می‌گوید: «فکر اولیه ما القای بیان گیرنده استروژن با هدف تبدیل سرطان پستان سه‌گانه منفی به سرطان پستان گیرنده استروژن مثبت بود، چراکه گزینه‌های درمانی مؤثرتری برای این زیرگروه در دسترس قرار دارد.»
این گروه پژوهشی بیش از ۹۵۰۰ ترکیب را با همکاری شرکت نوارتیس (Novartis) بررسی کردند تا کارایی هر یک از این ترکیبات را برای رسیدن به این هدف آزمایش کنند. آن‌ها دریافتند که ترکیباتی که امیدوارکننده‌ترین نتایج را نشان می‌دهند، مهارکننده‌های یک پروتئین چرخه سلولی ضروری به نام کیناز شبه پولو ۱ (Polo-Like Kinase 1) یا به‌اختصار PLK1 هستند. مهار این پروتئین منجر به افزایش مورد نظر در بیان گیرنده استروژن شد. در عین شگفتی پژوهشگران، این کار تنها سلول‌های سرطان پستان سه‌گانه منفی را به نوع قابل مدیریت‌تری از سلول‌های سرطانی تبدیل نکرد، بلکه آن‌ها را به سلول‌هایی تبدیل کرد که شبیه سلول‌های طبیعی هستند.
کاربردهای درمانی
پروفسور بنتیرس-الج می‌گوید: «شناخت سازوکارهای سلولی و مولکولی که سرطان را ایجاد می‌کنند و نیز شناخت اینکه چگونه این سازوکارها با سلول‌های طبیعی تفاوت دارند، برای ایجاد درمان‌های نوآورانه جدید حیاتی است.» این نتایج مسیر جدیدی را برای درمان سرطان پستان سه‌گانه منفی باز می‌کند. این محقق می‌افزاید: «ترکیبات مورد استفاده در این مطالعه از قبل برای درمان سایر انواع سرطان، از جمله سرطان خون، ریه و پانکراس در کارآزمایی بالینی هستند.» این امر امکان آزمایش این ترکیبات در درمانگاه‌ها و در درمان سرطان پستان را مورد تأکید قرار می‌دهد.
به‌ویژه در عصر ایمنی‌درمانی، پیشنهاد شده است که سلول‌های «شبه طبیعی» می‌توانند به‌وسیله سیستم ایمنی حذف شوند درحالی‌که سلول‌های «سرطانی» از کشته شدن توسط سلول‌های ایمنی فرار می‌کنند. در آینده باید مشخص شود که آیا تمایزدرمانی (Differentiation Therapy) می‌تواند با ایمنی‌درمانی ترکیب شود یا خیر. پژوهشگران نتیجه می‌گیرند: «ما چنین راهکارهایی را دنبال می‌کنیم و تنها زمان و منابع مانع راه ما برای پیشرفت بیشتر است.»
منبع: University of Basel
Journal Reference:
Vulin, Milica, Charly Jehanno, Atul Sethi, Ana Luísa Correia, Milan M. S. Obradović, Joana Pinto Couto, Marie-May Coissieux, et al. “A High-Throughput Drug Screen Reveals Means to Differentiate Triple-Negative Breast Cancer.” Oncogene ۴۱, no. 39 (September 23, 2022): 4459–۷۳. https://doi.org/10.1038/s41388-022-02429-0.