به گزارش زیستنا به نقل از LIVESCIENCE، بر اساس مطالعه‌ای جدید، پزشکان ممکن است روزی بتوانند با بررسی رگ‌های بسیار کوچک درون چشم هر فرد، خطر مرگ زودهنگام وی را پیش‌بینی کنند.
به‌طورکلی خطر بیماری و مرگ زودرس با سن تقویمی فرد افزایش می‌یابد، بااین‌حال این خطر می‌تواند در بین افراد هم سن بسیار متفاوت باشد. این تفاوت را می‌توان با «سن زیستی» هر فرد توضیح داد. سن زیستی برخلاف سن تقویمی وابسته به عوامل سلامتی متعددی است و برای هر فرد با سرعت جداگانه‌ای می‌گذرد.
مطالعات پیشین زیست‌نشانگرهای متفاوتی در بدن از جمله ژن‌های خاص، توانایی‌های شناختی، فشارخون و عملکرد سیستم ایمنی را بررسی کرده‌اند که ممکن است بتوانند سن زیستی هر فرد را تعیین کنند.
پژوهش‌های گذشته نشان داده‌اند که شبکیه می‌تواند به‌عنوان شاخصی احتمالی از سن زیستی فرد محسوب شود، زیرا می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد خطر ابتلا به بیماری ارائه کند. شبکیه لایه‌های حساس به نور از بافت عصبی است که در عقب چشم قرار دارد. به گفته نویسندگان این مطالعه: «شبکیه «پنجره‌ای» منحصربه‌فرد و در دسترس برای ارزیابی فرآیندهای نهفته آسیب‌شناسی بیماری‌های سیستمیک عروقی و عصبی ارائه می‌دهد که با افزایش خطر مرگ‌ومیر مرتبط هستند.» این مقاله در ۱۸ ژانویه در ژورنال British Journal of Ophthalmology منتشر شده است.
در این مطالعه تازه، محققان از تکنیک یادگیری عمیقی استفاده کردند. این روش می‌تواند با تجزیه‌وتحلیل سن زیستی شبکیه، خطر مرگ فرد پیش‌بینی کند.
مدل یادگیری عمیق آن‌ها، نوعی یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی است که برای یادگیری مشابه مغز انسان مدل‌سازی شده است. این مدل بیش از ۸۰ هزار تصویر از فاندوس (fundus) را بررسی کرد. فاندوس سطح عقبی داخلی چشم است که شبکیه را نیز شامل می‌شود. آن‌ها این تصاویر را از نزدیک به ۴۷ هزار نفر بین ۴۰ تا ۶۹ سال به دست آوردند که در زیست‌بانک انگلستان (UK Biobank) ذخیره شده بود. این بانک یک پایگاه داده زیست‌پزشکی از بیش از نیم میلیون نفر از ساکنین انگلستان است. برای اینکه دریابند آیا مدل آن‌ها دقیق بوده یا خیر، آن‌ها ابتدا بیش از ۱۹ هزار تصویر فاندوس گرفته شده از بیش از ۱۱ هزار نفر شرکت‌کننده را بررسی کردند که سلامت نسبتاً خوبی داشتند. ایده این بود که سن زیستی شبکیه این افراد باید نسبتاً مشابه سن تقویمی آن‌ها باشد.
این مدل سن شبکیه را با دقت ۳/۵ (سه و نیم) سال از سن تقویمی پیش‌بینی کرد. سپس محققان از این مدل برای ارزیابی عکس‌های باقی‌مانده نزدیک به ۳۶ هزار شرکت‌کننده استفاده کردند که در طی ۱۱ سال جمع‌آوری شده بودند. آن‌ها دریافتند که ۵۱ درصد از شرکت‌کنندگان «شکاف سنی شبکیه» بیش از ۳ سال دارند. شکاف سنی شبکیه تفاوت بین سن زیستی و تقویمی است. همچنین شکاف سنی شبکیه در ۲۸ درصد بیش از ۵ سال و در ۴/۵ (چهار و نیم) درصد بیش از ۱۰ سال بود. به‌عبارت‌دیگر، این شرکت‌کنندگان در مقایسه با سن تقویمی خود چشمانی «پیرتر» داشتند.
افرادی که شکاف سنی بیشتری داشتند ۴۹ تا ۶۷ درصد بیشتر در معرض خطر مرگ در اثر عواملی غیر از بیماری‌های قلبی عروقی یا سرطان قرار داشتند. با هر یک سال افزایش در شکاف سنی، خطر مرگ به هر دلیلی ۲ درصد و برای دلایلی غیر از بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان ۳ درصد افزایش پیدا می‌کند. بااین‌حال پژوهشگران ارتباطی بین شکاف سنی شبکیه و مرگ ناشی از بیماری قلبی عروقی یا سرطان پیدا نکردند.
پژوهشگران به این نکته اشاره می‌کنند به دلیل اینکه این مطالعه مشاهده‌ای بود، نتوانستند رابطه‌ای علت و معلولی تعیین کنند. نویسندگان نوشتند: «این یافته‌ها نشان می‌دهد که سن شبکیه می‌تواند یک زیست‌نشانگر مهم بالینی برای پیری باشد.»
منبع: LIVESCIENCE
Journal Reference:
Zhu, Zhuoting, Danli Shi, Peng Guankai, Zachary Tan, Xianwen Shang, Wenyi Hu, Huan Liao, et al. “Retinal Age Gap as a Predictive Biomarker for Mortality Risk.” British Journal of Ophthalmology, January 18, 2022, bjophthalmol-2021-319807. https://doi.org/10.1136/bjophthalmol-2021-319807.